قید در زبان روسی

قید

«قید» آن قسم از کلمه است که برای بیان ویژگی‌ها و نشانه‌های فعل، صفت یا ویژگی‌های یک قید دیگر به کار می‌رود و آن‌ها را به این ویژگی‌ها و نشانه‌ها مقید می‌سازد:

Хорошо читать — خوب خواندن — قید و فعل

Очень хорошо читать — خیلی خوب خواندن — قید، قید و فعل

Очень хороший человек — انسان خیلی خوب — قید، صفت اسم

قید قادر به بیان بسیاری از ویژگی‌های دستوری نیست. تنها ویژگی دستوری قید که براساس آن تغییر شکل می‌یابد، ویژگی دستوری «درجه‌ی مقایسه» است. بر این اساس قیدها در زبان روسی دارای درجات مقایسه‌ی «عادی» و «تفضیلی»اند.

Быстро ——— быстрее

تند—————- تندتر

عادی ————– تفضیلی

عادی	تفضیلی
медленно	медленнее
хорошо	лучше
плохо	хуже

 

قید معمولا در ترکیب با فعل، قید فعلی، صفت فعلی، صفت و قید به کار می‌رود:

Быстро писать — تند نوشتن — قید و فعل

Читая быстро — در حالی که تند می‌خواند — قید فعلی و قید

Быстро читающий мальчик — پسربچه‌ای که تند می‌خواند — قید، صفت فعلی و اسم

Очень быстро писать — خیلی تند نوشتن — قید، قید و فعل

Совсем полный чемодан — چمدان کاملا پر — قید، صفت و اسم

قیدها معمولا در جملات در نقش «متمم قیدی» به کار می‌روند:

Поезд быстро идёт. — قطار سریع می‌رود.

قید درنقش متمم قیدی کیفیت

Они вернулись рано. — آن‌ها زود برگشتند.

قید درنقش متمم قیدی زمان

بسیاری از قیدها به لحاظ ریشه، پایه و همچنین به لحاظ معنا با صفات مشترک هستند، مانند صفت хороший (خوب) و قید хорошо (خوب). در جدول زیر با تعدادی از صفات و قیودی که دارای اشتراکات لفظی و معنایی هستند، آشنا می‌شویم:

صفت	قید	معنا
хороший	хорошо	خوب
плохой	плохо	بد
красивый	красиво	زیبا
громкий	громко	بلند «از نظر صدا»
тихий	тихо	آهسته «از نظر صدا»
тяжёлый	тяжело	سخت، سنگین
лёгкий	легко	آسان، سبک

 

بسیاری از قیدها که ریشه‌ و پایه‌ی مشترک با صفات دارند، دارای پسوند-о  که در انتهای کلمه قرار دارد، می‌باشند. در حالت کلی باید گفت که ساختار قید در زبان روسی بسیار متنوع است. برای نمونه به شکل قیدهای زیر توجه کنید:

По-русски — به روسی

Во-первых — اولاً

Дружески — دوستانه

Искренне — صمیمانه

Рядом — در کنار، در مجاورت

Навсегда — برای همیشه

Позавчера — پریروز

انواع قید

در زبان روسی می‌توان قیدها را به دودسته تقسیم کرد:

گروه اول قیودی هستند که توضیحی را مبنی بر «کیفیت» و «چگونگی» به معنای کلمه‌ای که قید آن را مقید می‌سازد، می‌افزایند و بدین ترتیب تغییری در چگونگیِ معنا و مفهوم آن کلمه به وجود می‌آورند. «قید کیفیت» و «قید مقدار و اندازه» از اینگونه قیدها هستند.

 

قیدهای کیفیت در جواب به سوال‌هایی از قبیل как? (چطور؟ چگونه؟) و каким образом? (چطور؟ چگونه؟ به چه شکل؟) به کار می‌روند: به عنوان مثال:

معنا	قید کیفیت
تند	Быстро
آهسته	Медленно
به روسی	По-русски
پیاده	Пешком
شادمان	Весело
خوب	Хорошо
بد	Плохо
ناگهان	Вдруг
از حفظ، از بر	Устно

 

قیدهای مقدار و اندازه در جواب به سوال‌هایی از قبیل сколько? (چه تعداد؟ چه مقدار؟ چه اندازه؟) в какой степени? (چه‌قدر؟ چه‌اندازه؟ چه مقدار؟) و в какой мере? (چه تعداد؟ چه مقدار؟ چه اندازه؟) به کار می‌روند. به عنوان مثال:

 

معنا	قید مقدار و اندازه
خیلی	Очень
کاملاً	Совсем
کاملاً	Совершенно
دوبرابر	Вдвое
سه‌برابر	Втрое
بیش‌ازاندازه، خیلی	Чересчур
یک‌بار	Однажды
دوبار	Дважды
کمی، یک‌ذره	Чуть-чуть
کمی، مقداری	Немного
تعدادی	Несколько
خیلی	Много
خیلی	Слишком
کم	Мало

 

گروه دوم قیودی هستند که قادر به تغییر معنا و مفهوم کلمه‌ای که قید آن را مقید می‌سازد، نیستند. این‌گونه قیدها بیانگر موقعیت و شرایطی هستند که تحت این شرایط، عملی انجام می‌پذیرد. «قید مکان»، «قید زمان»، «قید علت» و «قید هدف» از اینگونه قیدها به شمار می‌روند.

قیدهای مکان در جواب به سوال‌هایی از قبیل где? (کجا؟)، куда? (به کجا؟)، откуда? (ازکجا؟) و … به کار می‌روند. به عنوان مثال:

معنا	قید مکان
دور	Далеко
نزدیک	Близко
دور، دوردست	Вдали
نزدیک، در نزدیکی	Вблизи
همه‌جا	Везде
به بالا، به سمت بالا	Вверх
بالا، از بالا	Сверху
بالا، در بالا	Вверху
به پایین، به سمت پایین	Вниз
پایین، در پایین	Внизу
سمت راست، به سمت راست	Направо
در سمت راست،  از سمت راست	Справа
سمت چپ، به سمت چپ	Налево
در سمت چپ، از سمت چپ	Слева
از دور	Издалека
به عقب	Назад
در عقب، از عقب	Сзади

 

قیدهای زمان در جواب به سوال‌هایی از قبیل когда? (کِی؟ چه وقت؟)، сколько времени? (چه مدت؟)، с какого времени? (از چه زمانی؟ از چه وقت؟)، до какого времени? (تا چه زمانی؟ تا چه وقت؟) و … به کار می‌روند. به عنوان مثال:

معنا	قید زمان
امروز	Сегодня
دیروز	Вчера
اخیراً	Недавно
قدیم، مدت‌ها پیش	Давно
بزودی	Вскоре
فردا	Завтра
گاهی اوقات	Иногда
همیشه	Всегда
بعد	Потом
حالا، اکنون	Теперь
الان	Сейчас
هرروز	Ежедневно
قبلاً	Раньше
از اول، از ابتدا	Сначала
از قدیم، از گذشته	Издавна
دیر، دیروقت	Поздно
تا دیروقت	Допоздна
زود	Рано

 

قیدهای علت در جواب به سوال‌هایی از قبیل почему? (چرا؟ به چه علت؟)، по какой причине? (به چه علت؟) от чего? (به چه علت؟) و … به کار می‌روند. به عنوان مثال:

معنا	قید علت
خواهی‌نخواهی	Волей-неволей
از روی عصبانیت	Сгоряча
اجباراً، خواهی نخواهی	Поневоле
از کوری چشم	Сослепу

 

قیدهای هدف در جواب به سوالاتی از قبیل зачем? (برای چه؟ به چه منظور؟)، с какой целью? (به چه منظوری؟ با چه هدفی؟)، для чего? (برای چه؟) و … به کار می‌روند. به عنوان مثال:

معنا	قید هدف
عمداً، از روی قصد	Нарочно
از لج، از قصد	Назло
برای نمایش، برای تظاهر	Напоказ