ضمیر در زبان روسی

در زبان فارسی ضمیر به کلمه‌ای اطلاق دارد که می‌تواند جایگزین اسم شود و نقش‌های مختلف آن را بپذیرد:

Студент в класе.

دانشجو در کلاس است. (دانشجو در نقش فاعل)

Он в класе.

او در کلاس است. (ضمیر در نقش فاعل)

اما در دستور زبان روسی برای ضمیر تعریف دیگری را نیز می‌توان ارائه داد. ضمیر در این زبان در مورد کلماتی به کار می‌رود که به کنایه از «کسی یا چیزی»، «ویژگی یا نشانه‌ای» و همچنین «کمیتی» نام می‌برند. به عنوان مثال می‌توان گفت کلمه‌ی сколько یک کلمه‌ی ضمیرگونه است  که به صورت کنایه، به کمیت و مقدار اشاره می‌کند. با توجه به این تعریف، کلمات ضمیرگونه را می‌توان به چهار دسته تقسیم کرد که عبارتند از: ۱) اسم ضمیرگونه، ۲) صفت ضمیرگونه، ۳) عدد ضمیرگونه و ۴) عدد ضمیرگونه.

• اسامی ضمیرگونه: کلماتی هستند که به شخص، شیء، پدیده یا مفاهیم ذهنی اطلاق دارند و دارای مشخصات صرفی و نحوی مربوط به اسم می‌باشند.

Кто там стоит?

چه کسی آنجا ایستاده است؟

Там стоит Антон. (آنتون در نقش اسم)

آنجا آنتون ایستاده است.

Там стоит он. (اسم ضمیرگونه)

آنجا او ایستاده است.

• صفات ضمیرگونه: کلماتی که ویژگی‌ها و نشانه‌های اسم را از جهات مختلف به صورت کنایه بیان می‌کنند. این ضمایر دارای ویژگی‌های صرفی و نحوی مربوط به صفات هستند.

Какая книга на столе?

چه کتابی روی میز است؟

Большая книга на столе. (большая در نقش صفت)

کتاب بزرگ روی میز است.

Такая книга на столе. (такая در نقش صفت ضمیرگونه)

اینچنین کتابی روی میز است.

• اعداد ضمیرگونه: کلماتی هستند که به صورت کنایه برای بیان کمیت به کار می‌روند. این ضمایر دارای مشخصات صرفی و نحوی مربوط به اعداد هستند.

Сколько книг на столе?

چند کتاب روی میز است؟

Две. (در نقش عدد)

دو عدد.

Столько. (عدد ضمیرگونه)

این تعداد.

• قیدهای ضمیرگونه: کلماتی که ویژگی‌های مربوط به قید، فعل و صفت را به صورت کنایه بیان می‌کنند. این ضمایر دارای مشخصات صرفی و نحوی مربوط به قید هستند.

Где стоит Антон?

آنتون کجا ایستاده است؟

Антон стоит наверху. (قید)

آنتون بالا ایستاده است.

Антон стоит там. (قید ضمیرگونه)

آنتون آنجا ایستاده است.

براساس این تعاریف ضمیر کلمه‌ایست که جانشین اسم، صفت، قید و عدد می‌شود و در ساختار جملات نقش‌های مربوط به آن‌ها را می‌پذیرد.

طبقه‌بندی ضمایر براساس مفهوم و ویژگی‌های دستوری خود:

• ضمایر شخصی؛
• ضمایر ملکی؛
• ضمایر پرسشی؛
• ضمایر اشاره؛
• ضمایر موصولی؛
• ضمایر مبهم؛
• ضمایر نفی؛
• ضمایر متممی؛
• ضمایر انعکاسی.